معرفی انواع مهارت های حرکتی کودکان
آنچه می خوانید...
تعریف مهارت های حرکتی در کودکان
طبقه بندی مهارت های حرکتی کودکان
مهارت های حرکتی درشت
مهارت های حرکتی درشت کودکان از بدو تولد تا ۶ سالگی
تقویت مهارت های حرکتی درشت کودکان
مهارت های حرکتی ظریف کودکان
مهارت های حرکتی ظریف کودکان از بدو تولد تا ۶ سالگی
تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان
تاخیر در مهارت حرکتی کودکان
۱- اختلالات حرکتی
۲- بیماری های عصبی
۳- اختلال هماهنگی رشد
کودکان در پنج سال اول زندگی خود در چهار حوزه اصلی حرکتی (جسمی)، ارتباطی و زبانی، شناختی، و اجتماعی-عاطفی رشد می کنند. رشد حرکتی یا مهارت حرکتی به معنای رشد فیزیکی و تقویت استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و توانایی کودک در حرکت و لمس محیط اطراف است. به طورکلی مهارت های حرکتی به دو دسته مهارت حرکتی ظریف و مهارت حرکتی درشت تقسیم می شوند. اما مهارت های حرکتی ظریف و درشت چیست؟ چگونه می توان به تقویت مهارت های حرکتی کودکان کمک کرد؟ چه عواملی سبب تاخیر در رشد حرکتی کودکان می شود؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با انواع مهارت های حرکتی کودکان و اهمیت آن آشنا شوید.
تعریف مهارت های حرکتی در کودکان
مهارت‌های حرکتی مهارت هایی هستند که حرکات و وظایفی را که هر انسان از بدو تولد تا پیری انجام می دهد را قادر می‌سازند. این مهارت ها حرکاتی هستند که برای انجام کارهای روزمره، از توانایی غذا خوردن تا حرکت از مکانی به مکان دیگر را فراهم می سازند. به طور معمول، کودکان مهارت های حرکتی خاصی را در سنین خاص فرا می گیرند، با این حال برخی از کودکان به دلایل مختلف از جمله تاخیر رشدی ممکن است دچار کندی در کسب مهارت حرکتی شوند.
طبقه بندی مهارت های حرکتی کودکان
همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، مهارت های حرکتی به دودسته مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های حرکتی درشت تقسیم بندی می شود. مهارت های حرکتی ظریف مهارت هایی هستند که نیاز به کنترل و دقت بالایی در عضلات کوچک دست دارند (مانند استفاده از چنگال). در مهارت های حرکتی درشت، کودکان از عضلات بزرگ بدن برای ایجاد تعادل، هماهنگی، زمان واکنش و قدرت بدنی استفاده می‌کنند تا حرکات بزرگ‌تری مانند راه رفتن و پریدن انجام دهند.
توسعه مهارت های حرکتی معمولی از یک توالی قابل پیش بینی پیروی می کند که از درون بدن شامل سر، گردن، بازوها و پاها شروع شده و سپس به سمت بیرونی بدن مانند دست ها، پاها، انگشتان دست و پا حرکت می کند. رشد حرکتی در طول زندگی اولیه کودک مهم است، زیرا رشد فیزیکی با سایر زمینه های رشد گره خورده است. به عنوان مثال، اگر کودکی بتواند بخزد یا راه برود (مهارت های حرکتی درشت)، می تواند راحت تر محیط فیزیکی خود را کشف کند که بر رشد شناختی تأثیر می گذارد. لازم به ذکر است که رشد اجتماعی و عاطفی زمانی پیشرفت می کند که کودک بتواند مهارت های حرکتی ظریف مانند صحبت کردن، غذا خوردن و سایر کارهای کوچک را به صورت مستقل انجام دهد.
مهارت های حرکتی درشت
مهارت‌های حرکتی درشت حرکاتی هستند که گروه‌های عضلانی بزرگ را درگیر می‌کنند و عموماً گسترده‌تر و پرانرژی‌تر از حرکات ظریف هستند. این حرکات شامل راه رفتن، لگد زدن، پریدن و بالا رفتن از پله است. برخی از مهارت های حرکتی درشت مانند پرتاب کردن یا گرفتن توپ، علاوه بر عضلات بزرگ نیاز به هماهنگی چشم و دست دارد.
مهارت های حرکتی درشت کودکان از بدو تولد تا ۶ سالگی
اگرچه رشد حرکتی کودکان با یکدیگر متفاوت است، با این حال برخی از مهارت ها معمولا در سنین خاصی مشاهده می شود. در ادامه نمونه ای از مهارت های حرکتی درشت که معمولاً در مراحل مختلف رشد کودکی رخ می دهد، آورده شده است.
۳ تا ۶ ماهگی
- وقتی روی شکم قرار می گیرند دست ها و پاها را بالا می برند.
- مهارت غلت زدن را پیدا می کنند.
- سر خود را در حالت نشسته،نگه می دارند.
۶ ماه تا ۱۲ ماه
- می توانند بر روی زمین بخزند.
- حالت خود را از نشسته به حالت ایستاده تغییر می دهند.
- بدون تکیه گاه می نشیند.
مهارت های حرکتی درشت در ۱ سالگی
- می تواند بالای مبلمان یا میزهای کم ارتفاع بروند.
- با کمک از پله ها بالا می رود.
- اسباب بازی ها را با چرخ می کشد یا هل می دهد.
مهارت های حرکتی درشت در ۲ سالگی
- با استفاده از هر دو پا به طور همزمان می پرد.
- می تواند روی انگشتان پا بایستد.
- بدون نرده یا کمک از پله بالا می رود.
مهارت های حرکتی درشت در ۳ سالگی
- بدون کمک بزرگسالان با استفاده از پدال، سه چرخه سواری می کند.
- بدون افتادن می تواند بدود.
- یک توپ را به سمت بزرگسالی که در فاصله ۵ فوتی ایستاده است، پرتاب می کند.
مهارت های حرکتی درشت در ۴ سالگی
توپ را با دست و بدن می گیرد.
به آرامی با تغییرات می تواند سرعت عملکرد خود را کنترل کند.
با دوپا متناوب به طبقه بالا راه می رود.
مهارت های حرکتی درشت در ۵ سالگی
با دو دست توپ را می گیرد.
توانایی پریدن و خم شدن تا لمس انگشتان پا را دارد.
هنگام حمل اشیا از پله ها بالا و پایین می رود.
مهارت های حرکتی درشت در ۶ سالگی
می تواند به توپ در حال حرکت لگد بزند.
از روی اجسام به ارتفاع ۱۰ اینچ می پرد.
به کمک چرخ های آموزشی (کمکی) می تواند دوچرخه سواری کند.
پرتاب هایی دقیق و هدف دار انجام می دهد.
تقویت مهارت های حرکتی درشت کودکان
اگرچه مهارت های حرکتی به عوامل مختلفی مانند رشد عضلات بزرگ کودک بستگی دارد، با این حال کسب این مهارت ها نیاز به تمرین دارد. به همین علت به منظور تقویت مهارت های حرکتی درشت در کودکان به والدین توصیه می شود که حرکت های متناسب با سن نوزاد را آغاز کنند. در مرحله اول و در سنین ۴ تا ۶ ماهگی کودک را روی شکم قرار داده تا روی مهارت های حرکتی درشت خود کار کند.
پس از تقویت عضلات شکم آن ها را تشویق کنید تا به اسباب‌بازی‌هایی که در جلوی آنها قرار داده شده است دست یابند (و بعداً به سمت آن بخزند). سپس برای تشویق کودک به راه رفتن، به او کمک کنید بایستد و با گرفتن بازوهایش قدم بردارد. کودکان نوپا و پیش دبستانی را تشویق کنید که قلعه بسازند، با آهنگ های شاد برقصند و اسباب بازی های خود را در واگن ها بکشند.
مهارت های حرکتی ظریف کودکان
مهارت‌های حرکتی ظریف شامل مهارت دستی است و اغلب نیاز به هماهنگی حرکات دست و انگشتان با چشم دارد که به عنوان هماهنگی دست و چشم شناخته می‌شود. از مهمترین مهارت های حرکتی ظریف می توان به توانایی گرفتن و دستکاری اشیا، استفاده از هر دو دست برای انجام یک کار و استفاده از انگشت شست و یک انگشت برای برداشتن چیزی به جای کل دست اشاره کرد.
مهارت های حرکتی ظریف کودکان از بدو تولد تا ۶ سالگی
همانند مهارت های حرکتی درشت، حرکت های ظریف نیز می تواند در کودکان متفاوت باشد، با این حال برخی از مهارت ها معمولا در سنین خاصی مشاهده می شود. در ادامه نمونه ای از مهارت های حرکتی ظریف که معمولاً در مراحل مختلف رشد کودکی رخ می دهد، آورده شده است.
مهارت های حرکتی ظریف در ۳ ماهگی
- توانایی گرفتن انگشتان دست والدین را دارد.
- اسباب بازی های خود را گرفته و به سمت دهان می آورد.
- می تواند نسبت به حرکت اشیای رنگی و نور واکنش نشان دهد.
مهارت های حرکتی ظریف در۳ تا ۶ ماهگی
- شروع به انتقال اجسام از یک دست به دست دیگر می کند.
- دست های خود را در کنار هم نگه می دارد.
- با استفاده از هر دو دست به اسباب بازی ها می رسد.
مهارت های حرکتی ظریف در ۶ تا ۹ ماهگی
- شروع به گرفتن و نگه داشتن اشیاء، مانند بطری یا شیشه شیر می کند.
- اجسام را فشار می دهد.
- برای حرکت دادن اجسام از انگشتان دست استفاده می کند.
مهارت های حرکتی ظریف در ۹ تا ۱۲ ماهگی
- استفاده از یک دست را بر دست دیگر ترجیح می دهد.
- اشیای کوچک را در یک فنجان یا ظرف قرار می دهد.
- یک کتاب را هر بار چند صفحه ورق می‌زند.
- گرفتن اشیا با استفاده از انگشت اشاره و شست را توسعه می دهد.
- توانایی خوردن غذاها را با دست دارد.
- دست خود را به علامت خداحافظی تکان می دهد.
مهارت های حرکتی ظریف در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی
- برجی به ارتفاع دو بلوک می سازد.
- اجسام را با قاشق یا بیل کوچک می اندازد.
- دست می زند.
- روی کاغذ با مداد رنگی خط خطی می کند.
مهارت های حرکتی ظریف ۱۸ماهگی تا ۲ سالگی
- شروع به گرفتن مداد رنگی با نوک انگشتان و شست می کند.
- برجی به ارتفاع سه تا چهار بلوک می سازد.
- بسته ها یا ظروف بسته بندی شده را باز می کند.
- صفحات یک کتاب را هر بار یک صفحه ورق می‌زند.
- حلقه ها را روی گیره ها قرار می دهد.
مهارت های حرکتی ظریف در ۲ سالگی
- می تواند یک برج با نه بلوک روی هم بسازد.
- دستگیره های در را می چرخاند.
- دستهایش را به طور مستقل می شوید.
- زیپ های بزرگ را باز و بسته می کند.
- توانایی کار با خمیر بازی یا خاک رس را دارد.
مهارت های حرکتی ظریف در ۳ سالگی
- یک تکه کاغذ را از وسط تا می کند.
- پس از آموزش و نشان دادن، دایره ای را ترسیم می کند.
- دکمه های بزرگ را می بندد و باز می کند.
مهارت های حرکتی ظریف در ۴ سالگی
- بدون کمک لباس می پوشد و در می آورد.
- توانایی ساخت اجسام نسبتا واضح با خمیر بازی را پیدا می کند.
- از چنگال به درستی استفاده می کند.
مهارت های حرکتی ظریف در ۵ سالگی
- یک دایره را برش می دهد.
- یک مثلث را ترسیم می کند.
- مداد را به درستی می گیرد.
- کفش خود را می پوشد.
مهارت های حرکتی ظریف ۶ سالگی
- یک سازه کوچک با بلوک می سازد.
- یک پازل ۱۶ تا ۲۰ تکه را کنار هم قرار می دهد.
- با قیچی به خوبی برش می دهد.
- از چاقو برای بریدن غذا استفاده می کند.
تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان
به منظور تقویت مهارت های حرکتی ظریف در کودکان توصیه می شود که والدین تمرین های ساده ای انجام دهند. والدین می توانند با تشویق کودکان در حرکت جغجغه ها یا یک اسباب بازی رنگارنگ در اطراف آن ها، مهارت بینایی و هماهنگی آن ها با دست را افزایش دهند. همچنین برای کودکان نوپا فعالیت هایی شامل تشویق آنها به برداشتن اشیاء، ساختن با بلوک و انجام کاردستی با وسایل ساده مانند خمیر بازی، گل سفال، رنگ انگشتی و غیره می تواند مهارت های حرکتی ظریف را بهبود بخشد. همچنین می توانید کودکان نوپا و پیش دبستانی را برای بازی با اسباب بازی های فکری مانند پازل، اسباب بازی های آبی و ساخت کاردستی های ساده با کاغذ تشویق کنید. معمولا مهارت های حرکتی ظریف با فعالیت های سرگرم کننده بهبود پیدا می کند.
تاخیر در مهارت حرکتی کودکان
به طور معمول، مهارت‌های حرکتی کودکان در سنین خاص توسعه می یابد، اما همه کودکان دقیقاً در یک زمان به این مهارت ها دست پیدا نمی کنند. تاخیر در رشد کودکان از جمله تاخیر در مهارت های حرکتی به دلایل مختلف اتفاق می افتد که مهمترین آن ها به شرخ زیر است:
۱- اختلالات حرکتی
کودکان مبتلا به اختلالات حرکتی (مادرزادی یا در اثر سانحه) در حرکت کنترل شده، هماهنگ و کارآمد دچار مشکل هستند. اگر به نظر می رسد که کودک شما در رشد مهارت های حرکتی ظریف یا درشت تاخیر دارد، باید مورد ارزیابی کاردرمانگر گرفته و ممکن است برای جبران ناتوانی حرکتی خود نیاز به کاردرمانی داشته باشد.
۲- بیماری های عصبی
کودکان مبتلا به بیماری های عصبی یا تاخیر در رشد در اثر آسیب عصبی، ممکن است در مهارت های حرکتی ظریف مشکل داشته باشند. مشکلات مهارت‌های حرکتی ظریف اغلب تا قبل از دبستان تشخیص داده نمی‌شوند و با ورود کودک به مدرسه آشکارتر می شوند. برای مثال اختلال در مهارت های نوشتاری (دیسگرافیا) پس از سنین مدرسه قابل تشخیص است.
۳- اختلال هماهنگی رشد
اختلال هماهنگی رشدی (DCD) نیز یکی از دلایل تاخیر مهارت های حرکتی کودکان شناخته می شود. در چنین شرایطی کودکان با مشکلات مهارت های حرکتی ظریف ممکن است به کاردرمانی و استفاده از تجهیزات کمکی نیاز داشته باشند.
در هر صورت هر نوع عدم مهارت حرکتی درشت یا ظریف که در اثر مشکلات ذکر شده ایجاد شده اند، توسط متخصص کاردرمانی یا پزشک اطفال تشخیص داده می شوند. معمولا تشخیص تاخیر مهارت های حرکتی درشت آسان تر از تاخیر در مهارت های حرکتی ظریف است. با این حال مراجعه زودهنگام به متخصص کاردرمانی می تواند به تشخیص و بهبود آن کمک کند.
کلام آخر
همانطور که اشاره شد، مهارت های حرکتی در کودکان از مهمترین بخش های رشدی آن ها به شمار می رود. در مهارت های حرکتی درشت عضلات بزرگ و استخوان ها برای انجام فعالیت هایی مانند غلت زدن، خزیدن، پریدن، راه رفتن و غیره درگیر می شوند. در حالی که در مهارت‌های حرکتی ظریف، ماهیچه‌های انگشتان دست، مچ دست و تا حدی انگشتان پا درگیر می‌شود.
در حالی که رشد مهارت های حرکتی کودکان با یکدیگر متفاوت است، اما توصیه می شود در صورت مشاهده اختلالات حرکتی و عدم توانایی در انجام مهارت های حرکتی ظریف به پزشک مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که ارزیابی رشد حرکتی کودک و انجام تمرین های ساده در منزل می تواند به تقویت مهارت های حرکتی کودکان کمک کند.
هنوز نظری ثبت نشده
اولین نفری باشید که نظر میدهید
ثبت نظر