زمان تقریبی مطالعه : 8 دقیقه

سکانس اول: در کنار دکه روزنامه‌فروشی ایستاده‌ام و به روزنامه‌ها نگاه می‌کنم، ناگهان دختری با صدای نسبتاً بلند از فروشنده تقاضای یک نخ سیگار می‌کند. سیگار را می‌گیرد و با فندک، آن را آتش می‌کند؛  گوشه چشم برای او تنگ می‌کنم، او هم از روی حرص دود سیگارش را به سمت من فوت می‌کند...

سکانس دوم: نزدیک دانشگاه، کافه دنج اما شلوغی است که وقتی وارد می‌شوید چشم چشم را نمی‌بیند. دود همه‌جا را گرفته است. عده‌ای پسر در یک‌طرف کافه وعده‌ای دختر هم در طرف دیگر نشسته‌اند و مشغول کشیدن سیگار هستند. انگار دخترها با پک زدن‌های بیشتر می‌خواهند بگویند دختر و پسر با یکدیگر برابرند و هیچ فرقی بین آن‌ها وجود ندارد حتی در سیگار کشیدن!

سکانس سوم: پشت چراغ‌قرمز ایستاده‌ام که می‌بینم دستی زنانه از ماشین جلویی بیرون آمده است و یک نخ سیگار لای انگشتانش دود می‌شود. به او نگاه می‌کنم؛ با یک حس افتخاری ژست پسرانه‌ای به خود می‌گیرد و به سیگار کشیدنش ادامه می‌دهد...

حتماً این صحنه‌ها برای شما هم آشنا است و با این سکانس‌ها برخورد داشته‌اید؛ آری! برخی از دختران امروزی در حال تابوشکنی سیگار کشیدن هستند؛ آن‌ها دیگر ترسی از  کشیدن سیگار درملأعام ندارند و به‌نوعی آن را پرستیژ اجتماعی و روشن‌فکری می‌دانند اما مسئله اساسی دانستن انگیزه و علاقه‌ای است که آنان را به این امر واداشته است.

پرفسور حسین باهر جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و عضو جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در خصوص عوامل ایجاد انگیزه و رواج سیگار کشیدن دختران در جامعه به تبیان می‌گوید:

یکی از دلایلی که جوانان به‌طورکلی و دختران به‌طور اخص به سیگار روی می‌آورند، بیکاری، تنهایی، تظاهر به خودبرتربینی و فرافکنی است. اکثر دختران ما تحصیلات دانشگاهی دارند ولی کاری درخور ندارند و بالطبع به دنبال پر کردن اوقات فراغت خود به‌گونه‌ای هستند؛ متأسفانه جوانان امروزی اوقات فراغت خود را با کافه نشینی و سیگار کشیدن فراهم می‌کنند.

دومین مسئله‌ای که باعث روی آوردن دختران به سیگار کشیدن می‌شود هویت است. وقتی زن در جامعه خیلی مورد اعتنای خانواده و جامعه نیست به‌نوعی احساس کمبود و کاستی هویت می‌کند و به‌جای آنکه کمبودهای خود را با چیزهایی همچون یادگیری هنر، تحصیل و... جبران کند،  در تلاش است خود را با تابوشکنی‌هایی همچون سیگار اغنا کند.

همچنین یکی دیگر از دلایل رواج سیگار کشیدن در دختران، کمرنگ شدن ارزش‌ها و باورهای اعتقادی و سنتی است که در جامعه دچار ازهم‌پاشیدگی شده است.

باهر اشاره می‌کند: وقتی یک دختر بعد از محدودیت و ممنوعیت‌هایی که در خانواده تحمل کرده است وارد یک فضای نسبتاً بازی می‌شود که برای او محدودیتی را در نوع روابط و پوشش ایجاد نمی‌کند، یک‌مرتبه دچار انفجار شخصیت می‌شود لذا به‌طورکلی می‌توان دو عامل را در سیگاری شدن دختران دانشجو برشمرد: اول، فشاری که دختران از قبل تحمل کرده‌اند و با ورود به دانشگاه فضای فرافکنی ایجاد می‌شود و دوم عدم آموزش مهارت‌های کاربردی در دانشگاه است که باعث می‌شود جوان نتواند با انجام فعالیت، خود را سرگرم کند.

باهر به ارائه راهکارهایی برای مقابله با سیگاری شدن دختران می‌پردازد و می‌گوید: تحصیلات و آموزش مهارت‌های کاربردی، فراهم کردن اشتغال و  حفظ شأن و منزلت دختر در خانواده و جامعه می‌تواند باعث کاهش تمایل دختران به استعمال دخانیات شود.
 

تبلیغ غیرمستقیم استعمال دخانیات!

بارها از مضرات دخانیات در اخبار و رسانه شنیده‌اید اما بااین‌وجود همچنان در فیلم‌ها شخصیت‌های برجسته‌ای را می‌بینید که به‌گونه‌ای سیگار می‌کشند که گویی در حال تبلیغ سیگار کشیدن هستند و این الگویی است که خواسته و ناخواسته به ذهن مخاطب تزریق می‌شود. همچنین معمولاً در فیلم‌ها یکی از نمادهای مشخص‌کننده روشن‌فکران و هنرمندان، سیگار است!

حتماً تابه‌حال تیپ هنری به گوشتان خورده است و یا اگر گذرتان به دانشکده‌های هنر خورده باشد افرادی را دیده‌اید که ظاهر و تیپشان را به‌خوبی می‌توانید از دیگر دانشجویان تشخیص دهید اما این دانشجویان به تقلید از چهره‌های سرشناس خود را هنری می‌دانند؛ به‌طوری‌که دکتر ساسان پایور جامعه‌شناس بر اساس تحقیقاتی که انجام داده است می‌گوید: «در دانشگاه‌های هنر و معماری آمار دختران سیگاری بسیار بالاتر از پسران در دیگر رشته‌ها است که این مسئله نیاز به بازنگری در مفاهیم و ارزش‌های هنری نسل جدید ایران را می‌طلبد.»

به هر ترتیب تبلیغات غیرمستقیم استعمال دخانیات که این روزها در فیلم‌های ایرانی به چشم می‌خورد راه را برای تشویق به سیگار کشیدن بازکرده است. حتماً نباید در یک فیلمی هنرپیشه زنی سیگار بکشد تا الگویی برای دختران شود بلکه در برخی از فیلم‌ها بازیگران برجسته و محبوب به‌گونه‌ای لذت‌بخش سیگار می‌کشند که ناخودآگاه بیننده را به هوس می‌اندازد که آن را امتحان کند.

باهر در این زمینه به مسئله فرهنگ‌سازی استعمال دخانیات اشاره می‌کند و می‌گوید: در صداوسیما و حتی دانشگاه‌های ما باید مضرات سیگار گفته شود و آگاهی مردم از آسیب‌های سیگار را باید از طریق کیلینیکال افزایش داد؛ در حقیقت باید مردم و جوانان را از طریق کیلینیکال یعنی نشان دادن آمار و ارقام و عکس و آزمایش ریه انسان‌های دودی با غیر دودی افزایش داد. بااین‌وجود افراد خود آسیب‌های استعمال دخانیات را می‌بینند و تصمیم با خودشان خواهد بود که سمت آن بروند یا خیر.
 

ازدواج با دختر سیگاری!

از دید بسیاری از جوانان استعمال سیگار نه‌تنها ضرر ندارد بلکه باعث کاهش استرس و اضطراب، بالا رفتن اعتمادبه‌نفس، افزایش محبوبیت در بین دوستان و ... می‌شود همچنین آن‌ها گمان می‌کنند سیگار اعتیادآور نیست و هرزمانی که اراده کنند می‌توانند آن را کنار بگذارند درحالی‌که سیگار سرمنشأ بسیاری از اعتیادها است و ترک آن به‌مراتب سخت خواهد بود اما با توجه به باور این عده خوب است که به مقولهٔ ازدواج آنان هم توجه داشت. پسرانی که سیگار را برای خود عیب وعار نمی‌دانند آیا مایل‌اند با دختری سیگاری ازدواج کنند؟ آیا سیگاری بودن و یا نبودن فرد مقابل چه دختر و چه پسر را باید جز معیارهای همسر آینده در نظر گرفت؟

بر اساس یک نظرسنجی مردمی در ویدئوهای شبکه اینترنتی؛ از پسران پرسیده شد آیا "با دختر سیگاری ازدواج می‌کنی؟"؛ تقریباً اکثر آنان تمایلی به ازدواج با دختران سیگاری نداشتند و معتقد بودند که دختری که سیگار می‌کشد از شخصیت پایینی برخوردار است، نگاه مردم نسبت به او بد است و به‌طورکلی زن سیگاری در جامعه وجه خوبی ندارد. اما در گروه‌های دوستی در محیط دانشگاه و کافه همان پسرها حاضر هستند با دخترها سیگار بکشند، به آنها سیگار تعارف می‌کنند و گاهی آنها را به سیگار کشیدن بیشتر تشویق هم می‌کنند اما همان‌ها زمانی که قرار باشد از بین همکلاسی‌هایشان یکی را به‌عنوان همسر انتخاب کنند اولین ایرادی که به شخصیت او می‌گیرند، سیگاری بودن او است. 

اما فارغ ازنظر سنجی صورت گرفته ما  فقط به 4مورد از معضلات و مشکلات ازدواج با فرد سیگاری چه مرد و چه زن اشاره می‌کنیم:

از دست دادن زیبایی: هنگامی‌که فرد به‌طور منظم سیگار می‌کشد، کربن موجود در دود باعث ایجاد تغییر رنگ در لب‌ها و نوک انگشتان دست می‌شود. در طول زمان رنگ دندان‌ها تغییر می‌کند.

نیکوتین عنصر فعال در دود تنباکو باعث تضعیف عروق خونی می‌شود که باعث کاهش تولید خون به پوست می‌شود؛ بنابراین پوست اکسیژن کمتری دریافت می‌کند و از بین بردن مواد زائد سمی نیز کاهش می‌یابد. پوست توانایی جوان‌سازی را از دست می‌دهد و بافت کلاژن پوست نیز با سیگار کشیدن آسیب می‌بیند؛ ازاین‌رو پوست خود را از دست می‌دهد و دچار چروک‌های زودرس می‌شوید.(1)

کاهش اشتها: کسی که سیگار می‌کشد، اشتهای خود را از دست می‌دهد و مصرف غذا کاهش می‌یابد. این امر منجر به کاهش وزن و سوءتغذیه مزمن در طول زمان می‌شود.

کاهش میل جنسی: نیکوتین و تنباکو به خاطر تأثیرات مضر بر ذخیره خون، تأثیر بسیار منفی بر سلامت جنسی دارند. همچنین سیگار کشیدن نیز می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد و اثر ضد استروژن سیگار کشیدن باعث می‌شود که چندین سال یائسگی روبه‌جلو بیفتد. درنهایت استعمال دخانیات باعث بسیاری از بیماری‌های مختلف مانند عفونت‌های جنسی و یا بیماری Peyronie را فعال و یا تشدید می‌کند.(2)

ایجاد مشکلات خانوادگی: احتمال تأثیر پدر یا مادر سیگاری بر فرزندان آینده و سیگاری شدن آن‌ها بسیار زیاد است.

علاوه بر مشکلات و معضلات ذکرشده می‌توان به تخریب نورون‌های مغزی، کاهش احساسات و عواطف و همچنین کاهش طول عمرو... در افراد سیگاری اشاره کرد.